Dzisiaj obchodzimy 82. rocznicę wybuchu powstanie w getcie warszawskim. Było to pierwsze powstanie miejskie w okupowanej Europie.

W 1940 roku Niemcy ogrodzili murem część centrum Warszawy i stłoczyli tam prawie pół miliona Żydów ze stolicy i okolic. Uwięzieni w getcie umierali wskutek głodu, chorób, niewolniczej pracy i ginęli w egzekucjach.

Latem 1942 roku została zorganizowana Wielka Akcja Likwidacyjna. Niemcy wywieźli z getta do ośrodka zagłady w Treblince blisko 300 tysięcy Żydów. Wśród tych, którzy pozostali, narodziła się idea zbrojnego oporu.

19 kwietnia 1943 roku 2 tys. Niemców wkroczyło do getta, by je ostatecznie zlikwidować. Przeciwstawiło się im kilkuset młodych ludzi z konspiracyjnej Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB) i Żydowskiego Związku Wojskowego (ŻZW).

Powstańcy pod dowództwem Mordechaja Anielewicza byli wycieńczeni i słabo uzbrojeni. Wielu wiedziało, że nie mają szans, ale wolało zginąć w walce, by ocalić swoją godność. Pozostali mieszkańcy getta, około 50 tys. cywilów, przez wiele tygodni ukrywało się w kryjówkach i bunkrach. Pomimo rozpaczy, samotności, głodu, pragnienia i strachu walczyli o każdy kolejny dzień. Ich opór był tak samo ważny jak ten z bronią w ręku. Przez wiele dni pozostali nieuchwytni – zeszli do podziemi i nie podporządkowali się rozkazom Niemców. Przez cztery tygodnie Niemcy równali getto z ziemią, paląc dom po domu. Schwytanych bojowców i mieszkańców zabijali lub wywozili do obozów.

8 maja Anielewicz i kilkudziesięciu powstańców zostało otoczonych i popełniło samobójstwo. Nielicznym Żydom udało się wydostać kanałami z płonącego getta.

16 maja Niemcy na znak zwycięstwa wysadzili Wielką Synagogę przy ul. Tłomackie. Getto warszawskie przestało istnieć. Na jego terenie w gruzach pozostali już tylko nieliczni ukrywający się Żydzi.

„Gruzowcy” zmagali się z brakiem wody i jedzenia. Ginęli z wycieńczenia i chorób, rozstrzeliwani przez Niemców. Niewielu udało się przejść na drugą stronę muru. Ostatni opuścili „cmentarzysko getta” w styczniu 1944 roku.

W Warszawie zawyją syreny

W 82. rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim, w południe na terenie Warszawy zostaną włączone syreny alarmowe.

Sygnał zostanie uruchomiony na terenie Warszawy, potrwa 1 minutę i będzie to sygnał ciągły.

Jednocześnie będzie to test poprawności działania systemu ostrzegania na terenie miasta stołecznego Warszawy.

„W ten symboliczny sposób upamiętnimy uczestników powstania w getcie warszawskim, walczących o wolność i godność człowieka. Tego dnia oddajmy hołd bohaterom, którzy stanęli do nierównej walki z wrogiem i zapłacili za to najwyższą cenę” — powiedział cytowany w komunikacie wojewoda mazowiecki Mariusz Frankowski.

Akcja Żonkile po raz trzynasty

Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN po raz 13. organizuje społeczno-edukacyjną akcję Żonkile. W tym roku postawiono na odwagę, która pokazuje, że potrafimy stanąć w obronie słabszych, wykluczonych i stelefonizowanych — powiedział dyrektor Zygmunt Stępiński.

Akcja Żonkile jest częścią obchodów rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim. 19 kwietnia pracownicy muzeum, wolontariuszki i wolontariusze oraz szkoły, biblioteki i instytucje w całej Polsce przypomną o wydarzeniach sprzed 82 lat. Tego dnia tradycyjnie będą wręczać przechodniom papierowe żonkile w Warszawie oraz innych miastach w Polsce i na świecie.

Wśród  tegorocznych ambasadorów znaleźli się m.in. psycholog Ewa Woydyłło-Osiatyńska, zespół Kwiat Jabłoni z Kasią i Jackiem Sienkiewiczami, Robert Makłowicz, aktorka Barbara Wypych oraz wieloletni wolontariusze akcji Żonkile Maria Teichert, Mirosław Kapusta, Luiza Bakiewicz.

— Organizujemy akcję Żonkile od 13 lat. Pierwszym uzasadnieniem jej powstania i przeprowadzenia była pamięć. Naszą misją jest przywracać i chronić pamięć o historii Żydów — powiedział dyrektor Muzeum POLIN Zygmunt Stępiński.

W programie tegorocznej akcji znalazły się premiery filmowe, nowe publikacje książkowe, scenariusze lekcji oraz spotkania z ekspertami.

— Skoro dotykamy tak ważnego i bolesnego tematu, to musimy uzupełniać nasze działania o materiały edukacyjne adresowane do różnych grup wiekowych, aby pokazać im, jaka była historia, jaka była skala Holokaustu oraz tragedii, która miała miejsce w Warszawie — tłumaczył Stępiński.

Akcja Żonkile przez lata podejmowała różne hasła przewodnie. Jak wskazał dyrektor, mówiono już o miłości, kobietach, dzieciach i rodzinach.

— W tym roku postawiliśmy na odwagę - przede wszystkim w kontekście cywilnym - która pokazuje, że potrafimy stanąć w obronie słabszych, wykluczonych, stereotypizowanych ze względu na wiek, rasę, pochodzenie, narodowość czy religię — zaznaczył.

Akcja Żonkile objęła cały kraj, jest też coraz bardziej znana w Europie i na innych kontynentach. 

Czytaj też: Msza rezurekcyjna z kościoła pw. św. Michała Archanioła. Transmisja w Polskim Radiu RDC