Wiadomości
Posłuchaj z regionu
Opis odcinka
Jerzy Kozarzewski, poeta, żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych (NSZ) w czasie II św., po tzw. wyzwoleniu został skazany na śmierć przez władze komunistyczne. Jego żona, Magdalena zwróciła się do Juliana Tuwima, czy nie zechciałby interweniować u władz najwyższych, aby ocalić życie męża i kilku innych skazanych. Autor „Kwiatów polskich” zachwycił się przejmującym wierszem J. Kozarzewskiego i ani chwili nie wahał się, że trzeba ratować młodego poetę. Bolesław Bierut w drodze łaski zmienił karę śmierci na więzienie.
Magdalena z Bojanowskich (1919-2012) byłą córką Jerzego, muzyka i Ireny z Hamanów, powiązana rodzinnie z Wernerami, Norblinami, Schuchami i innymi rodzinami burżuazji warszawskiej. Jerzy Kozarzewski (1913-1996) był synem Zbigniewa i Janiny z Łempickich, wnukiem Marii z Marchwickich Kozarzewskiej, jak również wnukiem Marii z Norwidów Łempickiej.
Magdalena wspominała swój ślub z Jerzym (którego udzielił im ks. J. Zieja): W 1943 roku z domu Wujostwa [chodzi o Stefanię z Hamanów i Stanisława Schuchów] wyszłam za mąż za Jerzego Kozarzewskiego, ogarnięta ich ogromną miłością na równi z synami. Jednym z gości weselnych był 88-letni Ludwik Solski (…). W zebranym wtedy rodzinno-przyjacielskim kręgu tyle było ciepła, serdeczności, nadziei, że dzień ten pozostał w pamięci jak wyjęty z okupacyjnej rzeczywistości. Stół przygotowany do przyjęcia weselnego ubrany był kwiatami przez Ciotkę, która z drobnych kwiatów i liści ułożyła kontur granic Polski, obejmujący już te ziemie, o jakich się wówczas mówiło.
Skoro w tym domu, mającym także korzenie „obce”, w którym patriotyzm polski był na porządku dziennym, nie dziwił fakt, iż spowiednik wskazał Jerzemu Magdalenę, jako dziewczynę wartą uwagi.
Jerzy Kozarzewski urodził się w Trawnikach Lubelskich. Matka była nauczycielką, ojciec chemikiem. Dzieciństwo spędził w Piotrkowie Trybunalskim, studiował w Szkole Głównej Handlowej. Podjął pracę w Zakładach Wydawniczych M. Arct, a od 1938 w Zakładach Zbrojeniowych w Stalowej Woli. Był działaczem ONR oraz członkiem Organizacji Polskiej.
We wrześniu 1939 dostał się do niewoli radzieckiej. Samotnie uciekł z transportu. Wstąpił do konspiracyjnego Związku Jaszczurczego, a następnie Narodowych Sił Zbrojnych. Działał w Piotrkowie. W 1941 - ścigany przez Gestapo - został przeniesiony na teren województwa krakowskiego. W 1942 roku przeniósł się do Warszawy. Po powstaniu warszawskim został z żoną umieszczony w obozie przejściowym w Pruszkowie, a następnie trafił do Oświęcimia, a potem do Mauthausen.
Po wojnie wrócił do Polski i wszedł ponownie do struktur konspiracyjnych NSZ. Aresztowany w październiku 1945, dnia 6 sierpnia 1946 po pokazowym procesie otrzymał wyrok skazujący na podwójną karę śmierci. Wtedy właśnie, po rozmowie z Magdaleną Kozarzewską i przeczytaniu wiersza „Egzekucja”, Tuwim interweniował u Bieruta; Kozarzewski z więzienia wyszedł w 1956 roku.
Po odbyciu kary zamieszkał w Nysie, pracując najpierw w szpitalu, ale niemal od razu zaczął udzielać się społecznie, m.in. pełnił obowiązki przewodniczącego prezydium Komitetu Rodzicielskiego w Liceum Ogólnokształcącym Carolinum, a w 1957 stworzył Ognisko Muzyczne. Przygotowywał do adaptacji zabytkowe kolegium św. Anny przy Rynku Solnym na Szkołę Muzyczną. Ale jednak w 1962 roku został zdjęty ze stanowiska i przeniesiony do pracy w inwestycjach miejskich.
Już w latach 30. XX wieku pisał wiersze. Nie wprost przecież, ale nawiązywały one do Romantyzmu, który stanowił dla niego inspirację. Co ciekawe, nie Norwida stawiał na pierwszym miejscu – choć był prawnukiem jego brata, Ksawerego Norwida – ale lubił twórczość Słowackiego. Pisał dla żony, rodziny, z własnej potrzeby. Pisał także w okresie wojny i o wojnie… Dopiero w 1992 wydał pierwszy tomik wierszy „Dar codzienności”, a po jego śmierci zostały odnalezione i wydane w tomiku „Późne żniwo” utwory z okresu wojny i uwięzienia. Spuścizną poetycką Jerzego Kozarzewskiego zajęła się dr Magdalena Woźniewska-Działak, opracowując publikację Szukam cię nieustannie. Wiersze wybrane, wydaną przez Muzeum Cypriana Norwida w Dębinkach.
W niedzielę 14 kwietnia br. w Muzeum C. Norwida w Dębinkach (pow. wyszkowski, gm. Zabrodzie) odbyło się spotkanie wieczorne poświęcone Jerzemu Kozarzewskiemu. W relacji z tego wieczoru w programie występują: dr Magdalena Woźniewska-Działak, literaturoznawca z UKSW w Warszawie, córka Jerzego i Magdaleny Kozarzewskich, Anna Kozarzewska-Bigazzi, syn Marcin Kozarzewski oraz Jacenty Matysiak, dyrektor Muzeum Cypriana Norwida w Dębinkach. Na fortepianie grała druga córka J. M. Kozarzewskich, Maria Kozarzewska-Sterczyńska, pianistka i wykładowca Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie, a na wiolonczeli – Marcin Zdunik. Fragmenty poezji Jerzego Kozarzewskiego czytał Marcin Kwaśny.
-------------------
Lit.:
- J. Kozarzewski, Szukam cię nieustannie. Wiersze wybrane, red. M. Woźniewska-Działak, Dębinki 2024, s. 8, 120;
- S. Werner, Korzenie. Sławni i bliscy z rodziny Wernerów oraz rodzin skoligaconych: Norblinów, Schuchów, Malczów, Fukierów, Meisnerów..., Warszawa 2002, s. 255, 256;
- M. Kozarzewska, Dla Jadwigi [w:] "Teksty Drugie" nr 4, Warszawa 2005, s. 215 i 216.
Kategorie:
OGÓLNY OPIS PODCASTU
Sekrety Mazowsza
Historia, tradycje, wydarzenia kulturalne, rozmowy o sztuce, o ludziach - różnorodna panorama regionu mazowieckiego.
Odcinki podcastu (702)
-
Wisła 44 spektakl Fundacji AVE
Dnia 26 października w sobotę o godz. 15 w siedzibie Ratusza Dzielnicy Targówek (ul. Kondratowicza 20) odbędzie się przedstawienie słowno-muzyczne pt. "Wisła 44". Opowiada ono o przeprawach żołnierzy z prawej strony rzeki (gdy na Pradze zdecydowano o szybkim zakończeniu powstania warszawskiego) do lewobrzeżnej Warszawy. Heroiczne wydarzenia stały się kanwą spektaklu z udziałem aktorów - amatorów oraz Chóru AVE, śpiewającego do akompaniamentu Filharmoników. O historii przepraw oraz o sprktaklu "Wisła 44" w programie mówili: Aleksandra Banaszek oraz Bartłomiej Włodkowski z Fundacji AVE.
-
22.10.2024
-
20 min 03 s
-
-
Jubileusz 150-lecia - z historii pensji Jadwigi Sikorskiej
O historii Jadwigi Sikorskiej, jako założycielki szkoły dla dziewcząt, której kontynuatorem jest X Liceum OGólnokształcące im. Królowej Jadwigi, w programie mówiły: Ewa Burzyk, dyrektor placówki oraz Reneta Franczak, historyk z tejże szkoły.
-
18.10.2024
-
26 min 15 s
-
-
Jubileusz 150-lecia L.O. im. Królowej Jadwigi w Warszawie
W piątek 18 i w sobotę 19 października odbyły się uroczystości 150-lecia Liceum Ogólnokształcącego im. Królowej Jadwigi, o czym w programie mówią pp. Ewa Burzyk, dyrektor placówki oraz Renata Franczak, historyk.
-
17.10.2024
-
21 min 37 s
-
-
Spacery po Powązkach i Cmentarzu Wojskowym
O najbliższych spacerach po Starych Powązkach oraz Cmentarzu Wojskowym na Powązkach, w programie mówił Arkadiusz Żołnierczyk, przewodnik po Warszawie i miłośnik dziejów stolicy.
-
16.10.2024
-
23 min 41 s
-
-
Renowacja siedziby Muzeum C. Norwida rozpoczęta!
W Dębinkach (gm. Zabrodzie, pow. wyszkowski) rozpoczęła się długo oczekiwana renowacja dworu Ksawerego Dybowskiego - siedziby Muzeum in. Cypriana Norwida. Ciekawostką i niesamowitym zrządzeniem losu jest fakt, iż kierujący renowacją dworu, konserwator malarstwa i architektury, wykładowca Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, właściciel firmy Monument Service, Marcin Kozarzewski jest potomkiem brata Cypriana Norwida, wychowanym w tradycji norwidowskiej i poetyckiej. Jak doszło do tego zbiegu okoliczności oraz o renowacji dworu w Dębinkach, w programie mówią: Marcin Kozarzewski i Jecenty Matysiak, dyrektor Muzeum im. Cypriana Norwida w Dębinkach.
-
15.10.2024
-
25 min 20 s
-
-
Twórczość i korzenie artystyczne Janiny M. Wierusz-Kowalskiej
Janina Maria Wierusz-Kowalska jest artystką malarką, związaną tradycjami rodzinnymi z Alfredem Wierusz-Kowalskim, ale również w jej najbliższej rodzinie - przodkowie parali się sztuką, wobec tego wybór Jej drogi artystycznej wynika po części z korzeni rodzinnych. Obecnie artystka maluje przeważnie obrazy, przedstawiające figury geometryczne, najczęściej koła. Przypomina, że koło jest figurą geometryczną znaną od starożytności, a wartością określającą wiele w naturze i życiu człowieka, jest liczba Pi. I m.in. te przemyślenia, związane z naukami ścisłymi, jak też Kosmosem, są inspiracją w Jej kompozycjach malarskich. Rozmowa z Janiną Wierusz-Kowalską przeprowadzona została podczas II Zjazdu Wierusz-Kowalskich w Suwałkach, stąd też w audycji twórczość malarki komentuje Eliza Ptaszyńska, kustosz Muzeum Okręgowego w Suwałkach.
-
14.10.2024
-
18 min 21 s
-
-
Dzieje Góry Kalwarii. 350 lat miasta
O książce Dzieje Góry Kalwarii. 350 lat miasta, red. K. Rytko, Czersk 2022, wydanej przez Towarzystwo Opieki nad Zabytkami Oddział w Czersku, a współfinansowanej przez gminę Góra Kalwaria i powiat piaseczyński, w programie mówił autor publikacji, dr Piotr Rytko, prezes Towarzystwa Opieki nad Zabytkami w Czersku.
-
11.10.2024
-
24 min 41 s
-
-
Śladami dziejów Żydów w Piasecznie
W Piasecznie, przy pl. Zgody, została zainstalowana rzeźba pt. „Spotkanie”, autorstwa Norberta Delmana. Zrobiona na zamówienie Żydowskiego Instytutu Historycznego im. E. Ringelbluma była częścią obchodów 82. rocznicy likwidacji getta w Warszawie. W warstwie artystycznej, ale i ideowej, nawiązuje ona do muranowskich gruzów, a w Warszawie była prezentowana przy ul. Dzielnej 5, gdzie mieściła się siedziba rabina Kalonimusa Kalmana Szapiry, który znany jest też powszechnie jako cadyk z Piaseczna. Stąd też, ww. wspomniana rzeźba znalazła się w Piasecznie i wokół niej dn. 19 października organizowane jest spotkanie (rozpoczynające się spacerem do miejsc, związanych z historią Żydów), poświęcone pamięci piaseczyńskich Żydów. Wędrówkę poprowadzi Beata Frankowska, edukatorka i opowiadaczka historii, a w programie o tym wydarzeniu mówi jego współinicjator, Piotr Prawucki, historyk – regionalista.
-
09.10.2024
-
19 min 43 s
-
-
Mazowiecki Projekt Żywej Historii
W siedzibie Mazowieckiego Samorządowego Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Warszawie odbyła się konferencja, rozpoczynająca Mazowiecki Projekt Żywej Historii. Jest to cykl działań edukacyjnych (z udziałem wybitnych specjalistów oraz przedstawicieli grup rekonstrukcyjnych oraz popularyzatorów nauki), mających na celu wsparcie nauczycieli w ich pracy podczas nauczania historii regionalnej w województwie mazowieckim. Kadra nauczycielska - poza wizytami studyjnymi popularyzatorów, instruktorów itp. - otrzyma szereg materiałów pomocniczych, które pozwolą im przygotowywać indywidualne projekty nauczania dziejów Mazowsza w szkołach, zgodne z programami szkolnymi, ale podane w sposób atrakcyjny dla uczniów. Chodzi m.in. o to, aby wiedzę przekazywać za pomocą np. gier, materiałów multimedialnych, wycieczek, spotkań, a nade wszystko działań, powodujących samodzielne dochodzenie przez uczniów do faktów historycznych. Projekt jest dofinansowany przez samorząd województwa mazowieckiego przy wsparciu merytorycznym Muzeum Mazowieckiego w Płocku. O Mazowieckim Projekcie Żywej Historii w programie mówi Daniel Sukniewicz, jego pomysłodawca, autor i współrealizator.
-
08.10.2024
-
25 min 41 s
-
-
Warszawskie Święto Chleba
Już po raz dwudziesty pierwszy Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi, przy swojej siedzibie przy Krakowskim Przedmieściu w Warszawie organizuje Warszawskie Święto Chleba. Obrzędy dożynkowe, przyśpiewki, tańce ludowe, a nade wszystko opowieści o symbolice chleba i pracy rolników - tego wszystkiego będzie można posłuchać, a posmakować specjałów pań z Kół Gospodyń Wiejskich z różnych stron kraju. Na imprezę zaprasza, ale też mówi o bieżącej sytuacji i jesiennej ofercie placówki, Elżbieta Osińska-Kassa, dyrektor Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi w Warszawie.
-
04.10.2024
-
26 min 34 s
-
PODCASTY
Inne z tej kategorii
-
1 odcinek
-
Keyon Harrold o nowym albumie „Foreverland”
1 odcinek -
Śladami. 63 miejsca Powstania Warszawskiego
63 odcinkiPrzez 63 dni, od 1 sierpnia do 2 października, codziennie, będą mogli Państwo odbyć podróż wśród miejsc, domów, ulic, które Powstanie Warszawskie pamiętają.
-
Niepodległa po 1918
250 odcinków