W audycji zaprezentowany został jeden ze zwycięskich reportaży w XIX Ogólnopolskim Konkursie o Nagrodę Reporterską Polskiego Radia „Melchiory” 2025 - „Węzełek” Magdy Skawińskiej

Gość w studiu:

• Bartosz Panek, redaktor naczelny Studia Reportażu Polskiego Radia, gospodarz konkursu 

„Węzełek” jest symbolicznym znakiem tułaczki, wymuszonej wędrówki, przenoszenia resztek dobytku w niewielkim zawiniątku. Klucz to symbol domu, bezpieczeństwa, własności. Ta opowieść rozpoczyna się od rozebrania Fontanny Pamięci, którą mieszkańcy Wrocławia nazywali potocznie „Węzełkiem” Autorem instalacji jest profesor Maciej Szańkowski. Rzeźbiarz, który ma na koncie wiele abstrakcyjnych miejskich pomników. Nie tylko w Europie. Gdy został poproszony o stworzenie rzeźby w stolicy Dolnego Śląska, postanowił, że we Wrocławiu, w którym po II wojnie światowej nastąpiła prawie całkowita wymiana ludności, postawi realistyczną rzeźbę.  Wymyślił instalację - fontannę, w której zatopione były klucze, a na jej brzegu ustawiony był węzełek odlany z brązu. Był też napis Panta rhei - wszystko płynie.

Fontanna - pomnik była symbolem przesiedleń, wypędzeń. Zdarzało się, że Niemcy dawni mieszkańcy Breslau czyli przedwojennego Wrocławia kładli kwiaty na jej brzegu.

W 2022, czyli w roku kiedy Rosja napadła na Ukrainę, fontanna została rozebrana. Władze miasta chcą, żeby powróciła na mapę Wrocławia. Prawdopodobnie będzie ustawiona w innej lokalizacji.

Rok 2024 to 85 rocznica wybuchu II wojny światowej. Na świecie ciągle dochodzi do zbrojnych konfliktów. Najbliższy jest za naszą wschodnią granicą. Ciągle skądś uciekają ludzie lub są wypędzani. Ciągle niosą ze sobą symboliczne „węzełki¨.

W reportażu występują m.in. prof. Maciej Szańkowski autor instalacji oraz Agnieszka, Ala i Tatiana, które zostały wypędzone lub musiały ze swoich domów uciekać. Muzyka — Artur Giordano. Realizacja — Michał Czajkowski.

Dorota Sokołowska | „Z serca do serca” | (2024 / Polskie Radio Białystok)

Opis reportażu: Elżbieta Maria Kowalczuk malowała od lat, jej dom wypełniony jest pięknym rękodziełem, ale to przypadek sprawił, że zajęła się też projektowaniem biżuterii i renowacją starych naszyjników i bransolet. Misja przywracania uroku sznurom korali naszych babć i prababć sprawiła, że artystka sama zmieniła swoje życie i zaczęła doceniać piękno każdego poranka z biżuterią w ręku.

Dorota Sokołowska | „Jak ten pierścień” | (2024 / Polskie Radio Białystok)

Opis reportażu: Tymoteusz Muśko - malarz prymitywista nazywany Nikiforem Północy dopiero po wyjeździe do Suwałk z rodzinnego Dubna zaczął malować farbami. Po prawie czterdziestu latach od śmierci artysty społeczność Dubna wraca do tej legendarnej postaci, która ma swoje miejsce w historii podlaskiej sztuki. Wielu jeszcze go pamięta, jak niepełnosprawny i z nieodłącznym papierosem malował lewą ręką obrazy, wiszące teraz w dużych muzeach. W specjalnie napisanej sztuce „Timoszka” opowiadają o swoim sąsiedzie, który zanim zrobił się sławny - musiał znosić wiele udręk człowieka niepełnosprawnego. Ale – jakby z zaświatów - Tymoteusz Muśko czuwa, by Dubno ciągle było miejscem żywym i twórczym.

Gość:

• Dorota Sokołowska 

O reportażu „Był taki czas” — opowieść o Leopoldzie Kozłowskim zwanym ostatnim „klezmerem Galicji”, którego kolejna rocznica śmieci minęła 12 marca. Jego dziadek Pejsach Brandwein założył słynną w całej monarchii austro-węgierskiej kapelę, a ojciec Herman Kleinman był wybitnym koncertmistrzem i skrzypkiem, prowadził przed wojną orkiestrę klezmerską. Leopold Kozłowski wielokrotnie był na granicy życia i śmierci. Za każdym razem życie ratowała mu… muzyka.

W studiu:

•  Dorota Boniecka-Górny, autorka reportażu

Ewa Szkurłat  „Bilet z rowerem” (2025 | Polskie Radio Kraków)

Opis reportażu: Spotkali się w pociągu, sprzedano im „bilet z rowerem”. Ona to Anita Cwynar z Kanady, on to prof. Hubert Chudzio Dyrektor Centrum Dokumentacji  Zsyłek, Wypędzeń i Przesiedleń Uniwersytetu Pedagogicznego. Kiedy zaczęli rozmawiać, jeszcze nie wiedzieli jak wiele ich łączy. Pani Anita osiem lat temu znalazła w internecie zdjęcie grobu swojej ciotki Wiktorii. Mogiłę w Afryce odnowili krakowscy studenci pod kierunkiem prof. Chudzio. Pan Hubert pracował nad książką „Zmarli Polacy w drodze do Ojczyzny” w której znalazł się list wysłany do niego przez „Anitę z Toronto”, która teraz siedziała obok niego w pociągu relacji Warszawa — Kraków.

24 lutego minęły 3 lata od zbrojnej napaści Rosji na Ukrainę. W audycji  zaprezentowaliśmyu dwa archiwalne reportaże ze Studia Reportażu Polskiego Radia autorstwa Macieja Jastrzębskiego „Serce stal. Krew Azow” -  dokumentujący rosyjskie zbrodnie wojenne i  „Karetka nadziei” - o polskich lekarzach ratujących życie na Ukrainie.

Maciej Jastrzębski jest laureatem ogólnopolskich konkursów reportażu radiowego i audycji publicystycznych i autorem powieści reporterskich o Rosji, Gruzji i Ukrainie.

• ROBERT RZEŹNICKI - „Dotrzeć na czas” (2020 / RDC)

Początek tworzenia krajowego systemu powiadamiania i ratownictwa oraz wprowadzenie do użytku numeru telefonu alarmowego 112. 

Stopniowo przez wiele lat wraz z rozbudową techniczną systemu zostały zastąpione dotychczasowe numery alarmowe 997,998 i 999, a więc do policji, pogotowia ratunkowego i straży pożarnej. Powstały centra zgłoszeń koordynujące działania tych wszystkich służb. Dziś, po 20-tu kilku latach, dla wszystkich jest to normalny model działania, ale wtedy była to rewolucja. 

Wiele się zmieniło, wkroczyła nowoczesność w wyposażeniu służb i w taktyce działania, ale najcenniejszą podstawą i duszą całego tego systemu, pozostaje wciąż człowiek. O druhnach i druhach z OSP Lutocin (powiat Żuromin)... o ich pracy i nadziejach związanych z reformą w reportażu "Dotrzeć na czas".

• KATARZYNA MICHALAK - „Numer 112” (2024 / Radio Lublin)

Wizyta we współczesnym Centrum Powiadamiania Ratunkowego – 112. Rozmowy z dyspozytorami, którzy opowiadają o trudach i specyfice swojej służby.

„Przystanek: Warszawa przy PKiN” to reportaż/feature radiowy opowiadający o ludziach, którzy dwie dekady temu przyjechali do Warszawy - na studia, do pracy, w poszukiwaniu przygód, w nadziei na lepsze. Do stolicy przybywają z bagażem wyobrażeń o dużym mieście. Są nieopierzeni - naiwnie entuzjastyczni, wiele sobie obiecujący po przeprowadzce. Rozpiera ich energia, lecz szybko dopadają też przyczajone kompleksy. W Warszawie stawiają pierwsze, dorosłe kroki. 

Bohaterowie „Przystanku…” dzielą się swoimi doświadczeniami związanymi z opuszczeniem rodzinnej miejscowości. Wspominają twarde lądowanie w Warszawie. Opowiadają o dojmującej samotności i o euforycznym zasysaniu wszystkiego, co oferuje wielkie miasto. Mówią, jak ich ciała i umysły reagowały na silnie bodźcującą przestrzeń. Snują refleksje dotyczące własnej tożsamości - tego, jak na przestrzeni lat się kształtowała i czym jest teraz. Konstatują, jakie atuty i ograniczenia wynikają z ich nie-warszawskiego pochodzenia. Wreszcie, zabierają słuchacza do miejsca, gdzie znajdują się teraz, wskazując przy tym jak warszawski przystanek zaważył na ich życiorysie. 

Projekt został zrealizowany w ramach stypendium artystycznego m.st. Warszawy

O reportażu „Teatr po horyzont” Katarzyny Michalak z Polskiego Radia Lublin.

16 stycznia Honorowe Obywatelstwo Miasta Lublin otrzymał profesor Leszek Mądzik. Miesiąc wcześniej profesor odwiedził prywatnie Teatr Stary, miejsce realizacji dwóch swoich projektów. Była to okazja do refleksji i podsumowań na temat związków z Lublinem i tego, co najważniejsze w sztuce.

W reportażu wykorzystano fragmenty archiwalnej audycji Krystyny Kotowicz z cyklu „Portret artysty” (1988).

Po emisji reportażu odbyła się rozmowa z Maciejem Mazurem, aktorem Sceny Plastycznej KUL, ze Stowarzyszenia Na Rzecz Sceny Plastycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

O reportażu „Czytał Ksawery Jasieński” zrealizowanym w ramach Studia Reportażu Polskiego Radia, o jednym z najwybitniejszych spikerów i lektorów, który jest nazywany kustoszem żywego słowa i człowiekiem o aksamitnym głosie. Dla wielu lektorów i dziennikarzy jest wzorem - człowiekiem, który nigdy się nie spieszył. 13 września 2024 roku Ksawery Jasieński skończył 93 lata.

Po emisji rozmowa z autorką Joanną Bogusławską

O reportażach Agnieszki Trofimiuk: „Tak daleko, tak blisko...” niezwykłej przyjaźni między katolickim księdzem mieszkającym w podbiałostockiej wsi a amerykańskim reżyserem filmów dokumentalnych pochodzenia żydowskiego z Nowego Jorku i "Na ławeczce", opowieści, w której dwie kobiety spotykają się codziennie na ławeczce przed blokiem, aby złagodzić dokuczającą im samotność. 

Po emisji rozmowa z Agnieszką Czarkowską kierownikiem Studia Reportażu i Dokumentu w Polskim Radiu Białystok.